Het derde geschenk
Zowel in de eerste lezing als in de evangelielezing is er sprake van geschenken die ongetwijfeld een symbolische waarde hebben. Jesaja heeft het over “goud en wierook” (Js 60, 6); de evangelist Mattheüs heeft het over “goud, wierook en mirre” (Mt 2, 11). De symboliek van goud is het koningschap; de symboliek van wierook is het goddelijke (wanneer we God bewieroken, “verkondigen [we] de lof van Jahwe” – Js 60, 6). Het is altijd gemakkelijk “met blijdschap te worden vervuld” bij een koninklijk huwelijk (een “royal wedding” haalt altijd hoge kijkcijfers) of bij een mooie spirituele ervaring (zoals het beluisteren van het Hallelujah van Händel), maar bij het derde geschenk, de mirre die duidt op het sterfelijke, “bedekt duisternis de aarde” (Js 60, 2). Er staan honderden Messiaanse voorspellingen in het Oude Testament, “goud en wierook” zijn er één van, maar de “mirre” werd niet voorspeld. De blijde intrede in Jeruzalem verliep als een onthaal van een koning die kwam in de naam van de Heer, maar het feit dat Jezus op een ezel zat was al een teken aan de wand: “Zie, uw koning komt tot u, rechtvaardig en zegevierend; hij is deemoedig, hij rijdt op een ezel” (Zach 9, 9). Normaliter zat een koning destijds op een paard of in een koets. De ezel is een armetierig lastdier. Ook is de kribbe straalt alles nederigheid uit: normaal wordt een koning geboren in een paleis en niet in een voerbak voor dieren. Het Kind “verraadde door geen enkel teken zijn macht”, zei de Heilige Leo de Grote, een paus uit de 5de eeuw.
De “Wijzen uit het oosten” gingen van het paleis van Herodes naar een kribbe in een stal of een grot. Wat een contrast! Enerzijds, de weelde, de uitspattingen, tien vrouwen, waaronder een onwettig huwelijk dat Johannes de Doper had aangeklaagd, en anderzijds de ontbering, de soberheid, het strikt noodzakelijke, de liefde van en voor een onschuldig, kwetsbaar Kind. Het is belangrijk te noteren dat de Wijzen huiswaarts keerden “langs een andere weg” (Mt 2, 12). Het zien van de Tempel van Jeruzalem en het paleis van Herodes moet indruk gemaakt hebben op de Wijzen uit het oosten, maar toen zij de Heiland ontdekt hadden, waren ze “vervuld van overgrote vreugde”. Het is niet voor niets dat dit hoogfeest “Openbaring van de Heer” noemt: we moeten de Heer niet alleen herkennen in de machtige Koning, maar ook in de Lijdende Dienaar.
Bernard